Kod Crkve rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Stanovima danas će biti održan pomen povodom 80 godina od stradanja 30 mještana, od kojih je najmlađa žrtva bila stara svega četiri dana, koje su izmasakrirale, a zatim zapalile, ustaške jedinice iz susjednog naselja Prisade i okolnih sela.
O ovom zločinu poznatom kao krvavo proljeće ostao je zapis Živka Đedovca na osnovu svjedočenja šestogodišnje djevojčice Nevenke Aladžić, jedine preživjele iz masakra tog 20. marta 1945. godine, u kojem je izgubila majku Stanu (31), brata Boška (9) i sestru Maricu (12).
Prema njenom svjedočenju, zločinci su u podrumu kuće Nikole Bjelobabe odvojili djecu od žena. Žene su strijeljane na obližnjoj njivi Marka Kuzmića, a djeci je naređeno da legnu na leđa nakon čega su usmrćena rafalima.
Nakon što su zaustavljene u krvavom piru, ustaške jedinice su se povukle iz sela, a Nevenkin otac Stanko je zajedno sa drugim mještanima sa tri lokacije pokupio ostatke zapaljenih tijela svojih najmilijih, koji su potom sahranjeni u nekoliko zajedničkih grobnica na lokalnom groblju.
Predstavnik crkvenog odbora Hadži Dragan Ninković rekao je Srni da pomen stradalima počinje u 11 časova kod spomenika žrtava, nakon Svete liturgije u Crkvi rođenja Svetog Jovana Krstitelja.
Sjećanje i istinu na ovaj nekažnjeni zločin kako bi se sačuvao od zaborava budućim generacijama prenose porodice i potomci žrtava.
Branko Šarčević kaže da je tog 20. marta krvavi pir ustaša i lokalnih pomagača krenuo redom, od kuće Božičkovića do zaseoka Brezik, a sve što su zatekli živo zarobili su, strijeljali i zapalili.
Tom prilikom stradale su i cijele porodice Božičković, Aladžić, Kuzmić, Šarčević, Stanković i Zečević.
Drago Aladžić, koji je u vrijeme pokolja imao dvije godine, kaže da mu je tokom pokolja stradao djed, a o strahotama koje su počinile ustaše pričao mu je otac.
Snježana Pašalić, kojoj su od djeda stradala prva žena i sva djeca, kaže da je najmlađa žrtva beba Žarko Bilić bio star svega četiri dana.
Prema njenim riječima kompletan zločin trajao je svega tri časa, tokom kojeg su zatečena djeca, žene i starci svirepo ubijeni, tijela skrnavljena a na kraju i zapaljena na tri zgarišta.
Stanko Bilić kaže da su mu tada od oca ubijena prva žena sa dvoje djece koji su zapaljeni, a da su zločin počinile ustaške jedinice iz komšijskog naselja Prisade i okolnih mjesta.
Čedomiru Kuzmiću su tog dana ubijena tri brata – Boro koji je imao tri godine, Čedomir devet (po kojem je on kasnije i dobio ime) i Ljubomir 13, te šesnaestogodišnja sestra Ljubica, a majka je preživjela jer je bila u susjednom mjestu Bukovica Velika.
Slavko Božičković rekao je da o ovom događaju zna na osnovu priča oca Cvijana i komšija koji su bijegom u šume uspjeli preživjeti stradanja, ali, nažalost, ne i članovi njihovih porodica.
Prema njihovim riječima, krvavi pir ustaških jedinica zaustavljen je u zaseoku Brezik, po dojavi da se približava oslobodilačka vojska.
Potomci preživjelih poručuju da su njihovi preci stradali dva puta -kada su ubijeni pa zapaljeni, i da neće dozvoliti da budu ubijeni i treći put – da padnu u zaborav.
Foto: Srna
Izvor: Glas Srpske
